Verslag van Internationale conferentie ‘The bees, creators of relationships
Een impressie:
500 Biodynamische imkers en boeren uit 29 verschillende landen over de hele wereld kwamen van woensdag 5 tot zaterdag 8 februari jl. bijeen in super bijenkorf Goetheanum voor de landbouwconferentie die dit jaar helemaal gewijd was aan de honingbij. Daar in Dornach, Zwitserland, gebeurde het met internationale sprekers en toonaangevende biodynamische imkers. De conferentie zat helemaal vol en was al ver voor sluitingsdatum volgeboekt. Immeke was er bij! We hadden een intensief programma vol lezingen, workshops, beroeps en thematische ontmoetingen met bekende en minder bekende imkers. Ons gemeenschappelijk uitgangspunt was dat we allemaal imkeren vanuit het wezen van de bij, of zoals het in het Duits zo mooi is verwoord: ‘Wesensgemäße Bienenhaltung’. Keynote spreker Michael Weiler (Dld), BD-imker, bijendocent en auteur van verschillende (vertaalde) boeken over BD imkeren, vertelde in zijn prachtige verhaal hoe je de specifieke, individuele geur van een imme alleen kunt ruiken op het punt dat je een zwerm in de kast giet. Thomas Radetzki (Dld), die leiding geeft aan onderzoeksinstituut Mellifera/Fischermühle bij Stuttgart, liet ons verwonderen over de verschillende adaptieve vermogens van een imme. Hij maakte ons er weer eens bewust van hoe één de bijen met hun omgeving zijn en hoezeer de bij naar buiten is gericht. Zij absorbeert als het ware de hele buitenwereld in zich op. Met andere woorden kun je ook zeggen: zij ‘is’ haar buitenwereld. Het is, zoals we
Johannes Wirz (Dld), moleculair bioloog, imker van het Goetheanum en bekende uit de film Queen of the Sun, later op de conferentie horen zeggen, niet de honingbij die ons nodig heeft, maar wij hebben de bijen nodig om te overleven. Zijn voordracht ging onder andere over het zoemen van bijen. Hij ontdekte daarin een relatie tot sterke en zwakke volken. In de zaal liet hij ons allemaal op eigen toonhoogte zingen zodat we konden ervaren hoe al die tonen tot één klank samensmolten.
In de avond aan tafel ontmoetten we Günther Hauk (VS), imker, docent, auteur met een centrale rol in de film Queen of the Sun.
Hij vertelde zijn verhaal hoe hij en zijn bijen in Illinois bijna ten onder gingen aan gif spuitende boeren om hem heen en hoe hij genoodzaakt was zijn boerderij daar te ontvluchten. In de film Queen of the Sun vertelt hij hoe de sproeiende vliegtuigen ook daadwerkelijk langs zijn bijenkasten vliegen. Dat Günther Hauk uiteindelijk kon uitwijken naar een schonere en veiligere plek kwam pas na de film. Dankzij een gift van een Amerikaanse weldoener kon hij verhuizen naar de groene ongerepte heuvels van Virginia waar hij nu SpikenardFarm, een ‘honeybee sanctuary’ runt. Hij trekt daar bezoekers en cursisten uit de gehele VS. Keynote speaker Michael Thiele(VS) van GaiaBees wilde ons in de huid laten kruipen van een zwerm bijen en nam de volle zaal met 500 imkers meditatief bij de hand om eenheid en vormloosheid te laten ervaren. Hij wilde ons naar het onbekende en onbegrensde leiden en liet ons een ‘step into I don’t know’ maken. Heidi Herrmann (GB) en Peter Brown (GB) van de Natural Beekeeping Trust in Engeland toonden zich de gepassioneerd pleiters en ambassadeurs van de ‘Sun Hive’, zoals ze daar de Weissenseifener Hangkorf noemen. Sinds de introductie van de korf in Engeland in 2012, zijn de Engelsen helemaal ‘om’ voor de ronde vormen van de hangkorf. Heidi toog gezwind naar het Duitse dorp Weissenseifen om de ontwerper en oude meester Günther Mancke zelf te ontmoeten en vertaalde zijn boek in het Engels. De Natural Beekeeping Trust heeft nu een leidende rol in de verspreiding van de hangkorf en hebben de korf internationaal op de kaart weten te zetten. Ook Nederlandse imkers weten inmiddels hun weg naar Engeland te vinden voor een cursus waar onder leiding van Rachel Hanney de korf zelf gevlochten kan worden. De 88-jarige vormgever en beeldhouwer Günther Mancke (Dld) kwam in een overvolle zaal zelf aan het woord om college te geven over zijn Weissenseifener Hängekorb.
De korf is oorspronkelijk vernoemd naar het kunstenaarsdorp Weissenseifen in de Eifel, dat Mancke in 1949 stichtte. Zijn studievriend en wereldberoemd beeldende kunstenaar Joseph Beuys was er in de jaren 50 en 60 geregeld te gast en elk jaar in de zomer komen in Weissenseifen beeldende kunstenaars bijeen om gezamenlijk te werken aan sculpturen. Het was bijzonder hoe Günther Mancke, vanuit die beeldentaal en zijn fenomenologische observaties, in het bijzonder die van het wezen van de bij, uiteenzette hoe hij - in 1986- tot het ontwerp van de Weissenseifener hangkorf kwam. Bijen kunnen voor hem niet gehuisvest worden in een aards vierkant blok op de grond; zij horen in een ovale vorm tussen hemel en aarde thuis. Hij sprak helder over in- en uitademende vlakken en het plantenblad als oerbeeld van leven, over kettinglijnen en de bijenketting van bouwende bijen. Verder deed hij praktische aanwijzingen van de hand over het gebruik van de korf. Onze eigenste imkermeister Albert Muller van BD-imkersNederland was ook spreker op de conferentie. Hij deelde zijn ervaring over een uitwisselingsproject met leerlingen van een AOC met leerlingen uit Oeganda. Ook hier zijn het de bijen die de banden tussen de leerlingen onderling smeden.
Terugkerend thema op de conferentie was de relatie tussen boer en imker. Veel boeren vertelden hoe belangrijk de introductie van bijen voor hen was en welke invloed het had op de gehele bedrijfsvoering. Bijen waren er als schakel niet meer uit weg te denken en verbonden de onderdelen van het bedrijf tot een onlosmakelijk geheel. Opmerkelijk was dat bijna elke imker die we op de conferentie spraken een bijzonder persoonlijk verhaal over zijn of haar bijen had, waarbij er bijna altijd sprake was van een magische ontmoeting, een soort van betovering. Er is een wonderlijke onvoorwaardelijke en wederkerige relatie tussen bij en mens. Imkeren, ‘Wesensgemäße Bienenhaltung’, naar de natuur van de honingbij, is een pure ambacht en tegelijkertijd een kosmische handeling tussen hemel en aarde. Samenwerken met de imme reikt verder dan kast of korf. Het straalt uit op de hele omgeving of je nu op een boerderij imkert of dat je midden in de stad zit. Daarin is rol van de imker doorslaggevend en juist nu belangrijker dan ooit tevoren.
Bij elkaar volgden we 11 lezingen, 14 korte impressies, deden we drie thematische workshops, 2 beroeps/vakgroep bijeenkomsten. Spraken we velen, zagen we nog meer, dronken, lachten en praatten we tot in de nacht met collega-imkers in het Speisehaus, droomden en sliepen we 3 nachten met 40 andere imkers zij aan zij in een euritmiezaal. Genoten we van de zon voor het Goetheanum en stonden voor het eerst dit jaar weer tussen de uitvliegende bijen.
Dansend werd de conferentie afgesloten waarna iedereen het Goetheanum uitvloog om naar huis te gaan. Zo gaat dat bij imkers. En, het gonst nog steeds...