Bijen en de islam
Tot onze verbazing ontvingen we het vorig weekend op Facebook veel vriendschapsverzoeken van imkers uit landen als Turkije, Libië, Tunesië, Egypte, Marokko. Het lijkt wel of ze daar met velen en met liefde bijenhouden. Wij werden nieuwsgierig en vroegen ons af hoe dat zit. Welk verband is er tussen bijen, honing, de islam en Immeke? Een verkenning.
De Koran heeft voor niet-moslims iets hermetisch en is moeilijk toegankelijk. Hoewel niet 'ad fontes', zijn we toch met goede moed op zoek gegaan naar 'bijen' in de Koran. En ja! Een van de hoofdstukken, de 16e Soera, uit de Koran is vernoemd naar bijen en heet Soera An-Nahl of vertaald: De Bijen. In vers 16:68 staat geschreven:
'En jouw Heer heeft aan de bijen ingegeven: Betrek behuizingen in de bergen, in de bomen
en in wat zij [mensen] optrekken'.
De God van de islam openbaarde zich aan bijen en Hij inspireerde hen! Bijen worden in dit vers direct door God aangesproken. Deze God richt en beperkt zich dus niet alleen tot de mens. Mens en dier staan in de islam naast elkaar en zijn voor God even belangrijk. De moeite waard en interessant hier te noemen, is de studie van Linda Bogaert, de Koran Notities (Universiteit Gent 2004: Centrum voor Islam in Europa), waarin zij dierenrechten in de islam onderzocht. Uit haar onderzoek blijkt onder meer ook dat ecologie of natuur en schepping, een belangrijke rol inneemt in de Koran.Vanuit de islam zijn allerlei regels en verplichtingen die de omgang tussen mens en dier regelen en die erop neerkomen dat goed doen voor een dier uiteindelijk de mens zelf ook ten goede komt. Imkeren met respect voor het wezen van de bij is vanuit dit beginsel een vanzelfsprekendheid en een ethische verplichting.
We lazen dat de Koran, het woord van God, ook wel met honing vergeleken wordt, als geneesmiddel voor alle kwalen dat zelfs de dood kan overwinnen. Honing wordt binnen de islam als een medicijn gezien en kent vele toepassingen. De Grieken namen de medicinale kennis al mee, maar er wordt ook over geschreven in de Koran; in vers 16:69 van Soera An-Nahl:
'Er komt uit hun buiken een drank met verschillende kleuren, daarin is genezing voor de mensen. Voorwaar, daarin is zeker een teken voor een volk dat nadenkt.'
Zou 'genezing voor de mensen' in dit vers ook ruimer opgevat mogen worden? De bij is immers, zoals we eerder lazen, door God geïnspireerd en geeft 'een teken voor een volk dat nadenkt'. Bijen worden beschouwd als boodschappers van God; ze zijn profetisch. Heden ten dage hebben bijen een signaalfunctie.We zoeken nu naarstig naar de oorzaken van de bijensterfte. De mogelijke oorzaken daarvan gaan ons direct aan en hebben, behalve voor de bij, ook grote gevolgen voor ons en onze aarde: monocultuur, pesticiden, herbiciden, genetisch gemodificeerde gewassen (GMO's), elektromagnetische straling en andere vervuiling. We kunnen van de bijen leren hoe we met elkaar en de aarde om moeten gaan. Zij laten ons niet alleen nadenken, maar sporen concreet aan tot handelen. Ze zoemen ons verantwoordelijkheidsgevoel wakker!
Preparing Medicine from Honey, Folio from an Arabic translation of the Materia Medica of Dioscorides (Iraq 1224) Metropolitan Museum NY
Honing komt als symbool en in beeldspraak vaak voor binnen het soefisme; honing is helend en zoet en zo voelt ook het opgaan of de versmelting met God. Soefisme is het innerlijk leven en mystieke pad van de islam. Bij de soefi's gaat het om het overstijgen van de eigen persoonlijkheid, zelfverlies en het vinden van onze spirituele aard om daarmee één te worden en te versmelten met het Al, in God. Het soefisme erkent de eenheid van het Zijn. Het gaat om liefde en wel om kosmische liefde, om de minnaar en de beminde, lees: God. Met daarin het besef dat we één zijn, één ecologie, één universum, één wezen. Liefde toont de eenheid achter de vormen.
Binnen het bio-dynamische imkeren wordt een imme, de veelheid aan bijen, beschouwd als een liefdeswezen. Eén wezen waarmee de imker zich verbindt om voor te zorgen. Bijen bewegen zich letterlijk en figuurlijk tussen hemel en aarde. Een bijenkast of korf staat nooit op de grond. De zwerm hangt aan een tak in de lucht en de korf bij voorkeur ook. Bijen brengen hemel en aarde, geest en materie, samen en zij zijn innig verbonden met de zon.Vanuit verschillende culturen zijn bijen traditioneel verbonden met de zonnegod, Christus, Allah, gewoon God of Liefde. We delen en herkennen in de kern eigenlijk allemaal hetzelfde.
Wij denken dat we veel van elkaar kunnen leren en dat we veel gemeen hebben. Daar waar het hart is én liefde voor bijen, is veel kennis en wijsheid voorhanden. En kennis moet gedeeld en uitgewisseld worden. Bijen verbinden mensen; er vinden kruisbestuivingen plaats. Voor de bijen, de aarde, onze kinderen en elkaar.